In mijn serie guest blogs die ik voor Marian’s website schrijf, wil ik je graag laten kennismaken met een aantal levensverrijkende houdingen uit de mindfulness-filosofie. Elk van deze houdingen helpt je om in contact met je innerlijke verlangens te komen en vervolgens concrete actie te ondernemen, waarmee je jezelf de kans geeft om een meer vervullend en beter gebalanceerd leven te leiden.
Hoe je met niet-streven je doelen bereikt… en meer!
Ik herinner me dat toen ik de standaard mindfulness-training deed, en we de levensverrijkende houdingen bespraken, niet-streven mij heel vreemd in de oren klonk. Streven was toch juist goed, zoals streven om diploma’s te halen, een carrière op te bouwen, geld te verdienen en daarmee vervolgens je status uit te bouwen? Streven is inderdaad een manier om dingen voor elkaar te krijgen. Alleen heeft het ernstige beperkingen en is niet-streven een stuk prettiger en efficiënter om naar te leven.
Streven wordt ingegeven door verlangen. Door telkens dingen te verlangen leef je voorbij aan het leven dat zich op het moment zelf aan je voltrekt. Streven en verlangen richten zich op gebeurtenissen in de toekomst, het is er nog niet. Het moet nog komen –als je geluk hebt tenminste, en geluk is een uiterst onbetrouwbare factor. Met streven sla je dus eigenlijk het hier en nu over. Je bent bezig met verlangen naar gebeurtenissen waarvan je hoopt dat die in de toekomst zullen gaan plaatsvinden: het ontmoeten van een lieve man, het vinden van die geweldige baan, het bezitten van een Yolante-huis of het winnen van drie miljoen.
Streven is ook een vorm van competitiespelen, het gaat ten koste van anderen. Het ego streeft alleen voor zichzelf, om dingen voor zichzelf te bereiken. Je zult nooit zeggen: ‘Ik streef ernaar om jou gelukkig te maken.’ Je voelt al aan de formulering dat dat nogal benauwend klinkt. ‘Ik wens je geluk toe’ heeft een heel andere, open klank. Maar streven heeft iets in zich van een nogal verbeten actie, meer een strijd dan een actie zelfs. Streven is een intentie die erop gericht is om de kortzichtige verlangens van het ego te vervullen.
Streven gaat uit van denken in schaarste. Er is maar één grote taart en iedereen krijgt een deel. Als jij een klein deel krijgt, dan betekent dat automatisch dat een ander een groter deel krijgt. Het is deze overtuiging die ervoor zorgt dat we allemaal ons uiterste best doen om een zo groot mogelijk stuk taart te bemachtigen. Daardoor krijgen anderen onherroepelijk een kleiner stuk. En zo is streven een houding die ten koste gaat van anderen en zie je met het denken in termen van kleiner en groter weer die competitiedrang terugkomen waaraan ons ego lijdt: ‘Ik’ tegenover ‘de rest van de wereld’. Met alle gevolgen van dien: conflicten, pesterijen, vernedering.
Je streeft naar allerlei dingen, zoals geld, een mooi huis, een knappe vriend, een intelligent kind, de snelste auto, een prijswinnende kat. Diep onder dit streven gaat een enorm verlangen naar erkenning schuil. Het ego wil immers gewaardeerd worden en raakt in extase van een schouderklopje. Deze gehechtheid aan erkenning, noem het gerust verslaving aan erkenning, zorgt ervoor dat je feitelijk langs het echte leven heen leeft. Streven zet je oogkleppen op, en zo komt het dat ontzettend veel mensen blind over anderen heen walsen om maar een groter stuk van de taart te bemachtigen. Diep in hun hart willen ze erkenning, maar hun oogkleppen zorgen ervoor dat ze over lijken gaan
Oefening
Schrijf eens op waarom erkenning zo belangrijk voor je is door de volgende vragen te beantwoorden:
- Waarom heb je erkenning van anderen nodig?
- Zou je misschien ook zonder die erkenning kunnen leven?
- Hoe zou je leven eruit zien als je niet langer afhankelijk van andermans schouderklopjes zou zijn?
Vaak weet je niet eens dat je verlangt naar erkenning. Het is goed om je daarvan bewust te zijn en om het verlangen nauwkeurig te bekijken. Wellicht zie je dan dat de zucht naar erkenning je afhankelijk maakt van het oordeel van anderen:
- Vinden anderen je prestaties goed, dan voel je je goed.
- Vinden anderen je prestaties maar zozo, dan voel je je rot.
Het is mogelijk om je los te maken en je onafhankelijk van het oordeel van anderen op te stellen. Vind jij je prestaties goed, dan is het goed. Dit is een opvatting die je ruimte en rust gunt. Het zorgt ervoor dat je niet meer wanhopig bezig bent met het behagen van de buitenwereld, maar dat je tevreden kunt zijn met jezelf, zonder schouderklopjes en complimentjes. Die tevredenheid opent je ogen, en opeens merk je dat je midden in het leven staat. Je bent niet langer afgesloten en afhankelijk, zoals een zielige junk op zoek naar het volgende shot om zich lekker te voelen. Je kunt je bevrijden van je complimentjes-verslaving en eindelijk je eigen plan trekken.
Mijn grote voorbeeld Stephen Covey heeft me geleerd dat het denken en leven naar het idee van één grote taart die verdeeld wordt, een westerse misvatting is. Er is namelijk niet slechts één universele taart waarmee we genoegen moeten nemen. Integendeel, we hebben allemaal onze eigen taart. Sterker nog: we hebben ieder tien, twintig of zelfs honderd taarten. Het is maar net hoe je het bedenkt. Het idee is: je kunt denken in schaarste. Maar je kunt ook denken in overvloed.
Het denken in termen van overvloed levert een gezondere en meer ontspannen levenshouding op. Je hoeft niet langer steels naar de grote taartpunt van anderen te gluren, je weet immers dat je zelf omkomt in de taarten. Er is dus geen groter stuk en kleiner stuk: iedereen heeft meer dan genoeg.
Voor mij was dit een eyeopener die mijn leven totaal veranderd heeft. Van een benepen figuurtje dat altijd dacht dat ze niet genoeg gewaardeerd werd en niet genoeg van de taart des levens kreeg, kon ik veranderen in een oprecht persoon dat graag deelt. Er is namelijk genoeg voor iedereen, dus ik hoef me op geen enkele manier in te houden!
Dit loslaten van egoïsme, het loslaten van streven naar goedkope voordeeltjes, neemt een groot deel van onbewust vastgezette spanning weg.
Want:
- Je hoeft nu niet meer op je hoede te zijn en met argusogen op te letten of alles wel ‘eerlijk’ wordt verdeeld.
- Je hoeft je niet meer tekort gedaan te voelen.
- Je hoeft een ander niet langer diens voorspoed te misgunnen.
Er is genoeg voor iedereen.
Dat zul je merken zodra je deze nieuwe houding implementeert. Je zult ook merken dat aandacht, tijd, inspanning en zelfs geld dat je besteedt aan een ander, uiteindelijk weer naar jezelf terugvloeit. Aandacht, tijd, inspanning en geld raakt niet op, het wisselt slechts van eigenaar in een eindeloze kringloop.
Als ik iets aan een ander geef, dan weet ik dat het op de een of andere manier toch wel weer aangevuld zal worden. Omdat er genoeg is voor iedereen. Niet voor niets bieden boeddhistische monniken, die van liefdadigheid leven, hun wijze lessen altijd gratis aan. De mensen die de lessen bijwonen, kunnen zelf bepalen wat ze ervoor willen betalen. En doen dat ook, met geld, goederen, wederdiensten of met hun oprechte dankbaarheid. Het loslaten van streven naar waardering, status, bezit en geld schept een enorme ruimte. Het maakt je onafhankelijk, blijer, minder benepen, minder egoïstisch. Zo houd je tijd over voor andere bezigheden dan piekeren over ‘oneerlijke’ verdelingen en het verbeten najagen van je eigen voordeel.
Niet-streven moet je trouwens niet verwarren met niets-meer-willen-bereiken. Het is prima om ambities te hebben, om doelen te stellen en daaraan te werken. Alleen kun je de intenties waarmee je dingen onderneemt wel eens tegen het licht houden. Werk je alleen maar voor jezelf, je hypotheek en je pensioen, kortom: werk je alleen voor je eigen gewin? Of kun je je talent, energie en financiële bronnen misschien ook voor een groter belang inzetten: het belang van andere mensen, dieren, de natuur?
Succes!
Marisa
